Nature of Hope, de 11e editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Beeld: Nina van Tuikwerd (ARK).
De 11de editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam met de titel Nature of Hope onderzoekt natuur, cultuur en hoop samen vanuit architectonisch denken en handelen, als vliegwiel voor maatschappelijke verandering. Wat is er nodig om onzekerheid over de toekomst in een tijd van ingrijpende en meervoudige transformaties tegemoet te treden – Kortom, wat zijn de bouwstenen om hoopvol te blijven?
De IABR 2024 vindt plaats van 29 juni tot 13 oktober 2024 en legt de focus op de combinatie hoop en natuur. Deze keuze komt voort uit het besef dat alles begint bij de grond en de extractie – of liever de uitputting – van de bodem, elkaar en de levende wereld, met meervoudige ecologische en sociale crises tot gevolg. We kunnen én willen ons als mensen niet langer boven, of op afstand van de natuur plaatsen. Hoe zetten we kennis en praktijken van ruimtelijk ontwerp in ten dienste van de planeet en alle wezens die daarop leven?
Condities voor hoop
IABR 2024 richt zich op het vormgeven van hoop – niet als een naïeve positie of als een binaire keuze tussen optimisme of pessimisme, maar als een actieve praktijk. Want verandering zal alleen in vruchtbare voedingsbodem landen, als deze komt met de verleiding en de hoop van een nieuwe dageraad. Juist nu systemische verandering zich zo urgent aandringt dient zich ook een kans voor de ontwerpende disciplines aan om zich te herdefiniëren. Hoe kunnen we in ons werkveld en onze relaties steeds een bewuste confrontatie met de werkelijkheid aangaan en daarin ruimte vinden voor potentiële verbetering en systemische verandering?
Met een focus op condities voor hoop draagt IABR 2024 bij aan het herstellen van sociale en kennisinfrastructuren, zodat problematische manieren van werken losgelaten, en alternatieve werkwijzen versterkt kunnen worden. Architectonisch denken als vliegwiel voor verandering.
Voorbij de maakbaarheid van het landschap
Het (westers) paradigma van maakbaarheid is met de economisering en rationalisering van het politieke én fysieke landschap in de vorm van polderen diepgeworteld in de Nederlandse cultuur, en onlosmakelijk verbonden met extractie, afhankelijkheidsrelaties en ongelijkheden. Maar zowel ons technocratische als democratische fundament staat onder druk. De dominante houding tegenover natuur en landschap – het praten en denken over en het ontwerpen ondanks de natuur – leidde tot onze huidige stand van zaken: overlappende crises van ecologie, klimaat en sociale relaties.
Het is hoog tijd voor een nieuwe (ontwerp)houding: denken en acteren vanuit de natuur; integraal en collectief handelen; het vervlechten van de veelzijdigheid van (culturele) perspectieven, geleefde ervaringen en vormen van kennis – ook die van andere levensvormen. Met als startpunt de veelbelovendheid van de mogelijke toekomst.
Naar een regeneratieve en hoopvolle architectuurpraktijk
Ruimtelijk ontwerpers hebben een belangrijke rol te spelen in het verbeelden van en het creëren van voorwaarden voor de urgente veranderingen. Van deze aanstaande cultuurverandering zijn al vele tekenen zichtbaar. Steeds meer natuurlijke entiteiten, zoals rivieren, krijgen rechten (opvallend voornamelijk in de Global South). Verzekeraars en financiële markten roeren zich in het gesprek over de klimaatcrisis en nemen zo een positie in over hun gewenste toekomst. Ook architecten, stedenbouwkundigen landschapsontwerpers en ruimtelijk beleidsmakers spitsen zich vaker toe op integrale ontwerpoplossingen: van ‘water en bodem sturend bij ruimtelijke keuzes’, zoals beschreven in het nieuwe nationale beleid, tot circulair, koolstofpositief en met (her)gebruik van lokale materialen en kennis bouwen.
IABR 2024 sluit zich aan bij deze ontwikkelingen en richt zich in de aanloop naar de tentoonstelling op het onderzoeken en veranderen van de architectuurcultuur en het versterken van de voorwaarden voor een regeneratieve architectuurpraktijk. Verbeelding is hierbij geen utopische blauwdruk, maar een pragmatische zoektocht naar wat eerder niet mogelijk leek.
Curatorenteam
Het curatorenteam van IABR 2024: Nature of Hope bestaat uit architect en onderzoeker Janna Bystrykh, architect-onderzoeker en filosoof Catherine Koekoek, onderzoeker en schrijver Hani Salih, ruimtelijk ontwerper en onderzoeker Alina Paias, ontwerper en schrijver Noortje Weenink. Vanuit hun uiteenlopende kennis, maar gezamenlijke basis in ruimtelijk ontwerp, manifesteert het curatorenteam samen de verandering die zich al aandient.
Klik hier voor de bio's van het curatorenteam.
Locatie: Nieuwe Instituut, Museumpark Rotterdam
De hoofdlocatie van IABR 2024 is het Nieuwe Instituut (NI) in Rotterdam, het nationale museum voor architectuur, design en digitale cultuur. De IABR keert daarmee terug naar de plek waar ze 20 jaar geleden haar eerste culturele schreden zette. De IABR en Nieuwe Instituut delen een inhoudelijke agenda waar ontwerpende disciplines een rol te spelen hebben in het duiden en aanjagen van de ontwikkelingen in de urgente maatschappelijke opgaven.
Over de IABR
De Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) stimuleert en vestigt als kennis- en cultuurinstelling de aandacht op de waarde van ontwerpend onderzoek. De disciplines architectuur, landschap en stedenbouw hebben een essentiële, verbindende en verbeeldende rol in de ingrijpende maatschappelijke veranderingen waar de wereld als gevolg van het veranderende klimaat voor staat. Het visualiseren van alternatieven is cruciaal in het vormgeven aan een gezamenlijke toekomst.
IABR wordt genereus ondersteund door de Gemeente Rotterdam en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).
Afbeelding credits:
Nature of Hope, de 11e editie van de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam. Beeld: Nina van Tuikwerd (ARK). De afbeelding is geïnspireerd op het IPCC-rapport over biodiversiteit en klimaatverandering, p. 130.
